Oksidatif Stres Nedir?

OKSİDATİF STRES NEDİR?

Vücudumuzda bulunan serbest radikaller ile antioksidan maddelerin dengesizliği olarak tanımlayabiliriz. Bu durumu tahterevalli gibi düşünebilirsiniz. Bir tarafta serbest radikaller var, diğer tarafta antioksidanlar. Eğer vücuda alınan ya da vücudumuzun kendi oluşturduğu serbest radikaller antioksidan maddelerden fazla geldiyse oksidatif stres vardır diyebiliriz.

SERBEST RADİKAL DE NE OLA Kİ?

Hemen açıklayalım. Evrendeki her maddenin aslında temel bir yapıtaşı bulunur. Atom. Bu atomlar yalnız başlarına da takılabilir, birleşerek molekülleri de oluşturabilir ve her birinin çekirdeği ve etrafında dolaşan elektronları bulunmaktadır. Bu elektronlar yörüngelerinde yüzmektedirler. En dış katmandaki yörüngede eğer elektronlar çift halinde dolaşmak yerine eşlenmemiş şekilde bulunurlarsa kararsız hale gelmişler demektirler. Hani 'etrafa salça olmak' diye bir tabir vardır ya tam ona benziyor. Eğer bu serbest radikaller gereğinden fazla bulunursa etrafa salça oluyor ve vücut işeyişimizi bozacak bir sürü reaksiyona sebep oluyorlar. Şunu da belirtmeliyim ki eğer serbest radikaller makul orandaysa bu bizim için faydalı bir şey. Sıkıntılı süreçler serbest radikaller zıvanadan çıkınca gerçekleşmektedir.

SERBEST RADİKALLER NELERLE ARTIŞ GÖSTERİYOR?

Serbest radikalleri vücudumuzda biz de oluşturuyoruz dış etmenlerle de artabiliyorlar. Bakalım bu iç ve dış etmenler nelermiş görelim.

Biz insanlar oksijenle enerji üreten varlıklarız. Bu enerjiyi (yani ATP molekülünü) oksidatif solunum denilen işlemle yapmaktayız. Bu işlem yaşanırken bir miktar serbest radikal oluşmakta.
Vücudumuzda gerçekleşen çeşitli metabolik olaylar. Örneğin parmağımızı kapıya sıkıştırdık parmağımız şişti iltihap oluştu. Parmağımızdaki hücrelerde sitokin üretimi olur, notrofil ve makrofaj adındaki bağışıklık sistemi hücreleri çoğalır ve bu süreçler olurken bir taraftan da serbest radikaller de oluşur. Daha birçok metabolik işlemde vücudumuzda serbest radikal üretilir.
H202 yani hidrojen peroksit adlı bir bileşik: Kendisi serbest radikal olmasa değil fakat oluşumuna destek oluyor. Bu bileşik vücudumuzda katalaz enzimi ile parçalar.
Soluduğumuz havada hava kirletici ajanların olması(asbest, karbonmonoksit gazı,toluen gibi)
Yemekleri yanık halde yemek( Örneğin pişirilen etin üstü kömür gibi)
Alkol, sigara kullanımı, egzoz dumanı solumak
UV ,gama, mikrodalga ışınlarına maruziyet

OKSİDATİF STRES NELERE YOL AÇABİLİR?

Kalp-damar hastalıkları
Diyabet
Kanser
Solunum ve Boşaltım Bozuklukları
Kısırlık
Sperm sayısı ve hareketliliği eksikliği
Hızlı yaşlanma
Sindirim sistemi rahatsızlıkları

Görüldüğü gibi oksidatif stres hiç de hafife alınmayacak bir rahatsızlıktır. Kişinin DNA'sına, hücredeki fonksiyonel yağ ve protein moleküllerine, vücudundaki karbonhidrat bileşiklerine karşı oksidan(yükseltgeyici) etki göstererek zararlı reaksiyonlara sebep olur. İşte bunların yaşanma ihtimalini düşürmek için antioksidan maddeler tam da aradığımız şey.

ANTİOKSİDAN BESİNLER NELERDİR?

Aslında başlığa bakarak antioksidan denilen şeyin yalnızca dışarıdan alınan bir şey olduğunu düşünmeyin. Vücudumuz kendi başına hali hazırda antioksidanlar üretiyor. Bunlara kısaca değinelim. Bazı enzimler(katalaz,süperoksit dismutaz) ve enzim olmayan bazı yapılar(glutatyon,melatonin, α-lipoik asit, laktoferrin) kendi ürettiğimiz antioksidanlardır. Tabi ki bu yapıların üretilmesi için de dengeli bir beslenme şarttır.

Dışarıdan aldığımız antioksidanlar E vitamini, C vitamini, likopen,beta karoten, B9 vitamini(folik asit), fenolik asitler, flavonoitler , antosiyaninler başlıca sayılabilecek antioksidan bileşiklerdir.

Antioksidan azlığı oluşmaması adına günde 1-2 porsiyon taze meyve-sebze tüketimi size iyi gelecek. Kısa bir not: Eğer sigara kullaıyorsanız turuncu renkli meyve-sebzelerden kaçınmanızı sizin için iyi olabilir. Sebze meyvelere turuncu rengini veren bileşik olan beta karoten, yapılan araştırmalarda sigara içen kişiler için riskli bulunuyor. Araştırmacılar sigara içen kişilerde beta karoten alımının akciğer kanseri riskini arttırabileceği görüşünü öne sürüyor.

Bugün oksidatif stres hakkındaki yazımız umarım hoşuna gitmiştir. Umarım bu bilgiler hayatında işine yarar. BODYFARMASİ sağlıklı günler diler:)

https://www.medicalpark.com.tr/oksidatif-stres-nedir/hg-2877

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/104540

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227284#:~:text=iki%20grupta%20s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rabiliriz.-,Vitamin%20Eksojen%20Antioksidanlar,3%2C4%2C6).